شهرستان ایوان

از ویکی‌پدیا، دانشنامه? آزاد

شهرستان ایوان (به کردی: ئه‌یوان، Eyvan) در شمال استان ایلام قرار دارد و مرکز آن شهر ایوان است. از شمال به استان کرمانشاه واز غرب به کشور عراق منتهی می‌شود ^[1]. از بهترین شهرهای استانهای ایلام مردم آن کرد کلهر بوده و شیعه هستند.این شهرستان از مراکز اصلی ایل کلهر می‌باشد.آب و هوای کوهستانی دارد و دارای رشته کوه‌هایی از زاگرس بنام بانکول، مانشت و شیره زول است که پوشیده از جنگلهای انبوه بلوط، بنه، زالزالک، و بادام کوهی است و انواعی از گیاهان دارویی و گلها در طبیعت آن یافت می‌شود . دارای چشمه‌ها و رودخانه‌ای به نام گنگیر(در حال حاضر بدون آب) می‌باشد. بهاری دل انگیز دارد و دارای آثار باستانی مر بوط به دوره ساسانیان و اسلامی است. از جمله اتشکده ساسانیان سیاهگل و طاق شیرین و فرهاد و منطقه گردشگری خوران _ایوان

ایوان دارای سابقه فرهنگی و تاریخی غنی می‌باشد. در منطقه ی ایوان به وضوح می‌توان آثار متعددی از گذشته‌های دور مشاهده نمود و در جای جای این سرزمین، نشان از تمدن اقوام گذشته وجود دارد که به معرفی و شرح آنها می‌پردازیم : خرابه‌های یک شهر قدیمی در وسط دشت ایوان در روستای اسماعیلی در کنار رودخانه ی گنگیر و در میان مزارع کشاورزی حدود 20 هکتار زمین را در بر گرفته‌است . این بقایای ساختمان‌ها که آثار آن بر جای مانده‌است از سنگ و ساروج ساخته شده‌اند و در بعضی از نقاط که در آن کشاورزی صورت نگرفته‌است، دیوار برخی از ساختمان‌ها نمایان است . سنگ‌هایی که این ساختمان‌ها با آن ساخته شده‌اند پس از ویرانی توسط کشاورزلن جمع شده و اکنون قابل مشاهده می‌باشند .این شهر لوله کشی آب با سفال داشته و کوچه‌های آن سنگ فرش بوده‌است . در خرابه‌های مذکور، اشیایی از جمله آجر، سفال‌های گوناگون شکسته و فلزات مختلف دیده می‌شود و با توجه به آثار سوختگی از جمله سوخته ی خاک و دیوارهای ساختمان، چنین به نظز می‌رسد که شهر مذکور به علت آتش سوزی مهیبی از بین رفته‌است .از شاعران دوران کهن این دیار می‌توان به دو شاعر فزانه و همسُرا با نام‌های شاکه و خان منصور اشاره نمود. دیوان اشعار این سرایندگان توسط آقای علیرضا خانی ادیب و شاعر و محقق کرد از دیار کلهر جمع آوری و تدوین گردیده است^{[نیازمند منبع]}1.اولیونسون در سفرنامه ی خود در مورد ایوان چنین می‌نویسد : چنین به نظر می‌رسد که جلگه ی آریوخ قدیمی ترین نام برای منطقه ی ایوان بوده که عیلامی‌ها به کمک پادشاه آشور به نینوا شتافتند . تا قبل از قرن سیزدهم میلادی ایوان با نام آریو حان شهرت داشته‌است . ایوان سابقا و در زمان پهلوی «جوی زر ایوان» نامیده می‌شد که پس از انقلاب ایران، «جوی زر» از نام آن حذف شد و ابتدا به «ایوانغرب» و بعدها به «ایوان» تغییر نام یافت^{[نیازمند منبع]}. این شهر در یکی از دشتهای استان ایلام بوده و بین ایلام و کرمانشاه واقع است.

تقسیمات کشوری

این شهرستان دارای دو بخش و چهار دهستان است:

• دهستانهای بخش مرکزی:
  • دهستان سراب
  • دهستان نبوت

نقاط شهری: ایوان

• دهستانهای بخش زرنه:
  • دهستان کلان
  • دهستان زرنه

نقاط شهری: زرنه

آثار باستانی موجود در ایوان:

1).آتشکده "سه پا": این بنای تاریخی دارای ایوانی مربع شکل به اندازه 5x5 متر و ارتفاع حدودا 10 متر می‌باشد. قطر دیوارهایش یک متر، دارای آتشدان و در قسمت فوقانی، سوراخ‌هایی وجود دارد که شاید برای خروج دود حاصل از سوخت باشد. اطراف این بنا به وسیله حیاطی محصور بوده ولی اکنون به علت عوامل طبیعی و غیر طبیعی تخریب شده‌است. این بنا از سنگ و ساروج و گچ ساخته شده‌است و نوع معماری آن مربوط به دوره ساسانی است.

آتشکده در ساحل جنوبی رودخانه «گه نگیر» و با فاصله تقریبا 700 متر از ان قرار گرفته‌است و در داخل دشتی کوچک قرار دارد که به احتمال زیاد در اطراف این آتشکده، منازل مسکونی زیادی وجود داشته‌است. زمین‌های حاصلخیز و آبرفتی اطراف آتشکده به احتمال زیاد وقف آن بوده‌است.

این آتشکده دارای چهار دروازه به طرف چهار جهت اصلی می‌باشد و همانند آتشکده دوره ساسانی در شهرستان قصر شیرین است. در مقابل آتشکده مذکور و در داخل رودخانه «گه نگیر»، سنگ بلندی وجود دارد که ارتفاع آن حدود 12 متر و قطرش 6 متر می‌باشد که بسیار دیدنی است. سنگ دیگری با ارتفاع کمتر در شرق آن واقع شده که در اثر عوامل فرسایش کج شده‌است. منبع: (ایلام از آغاز تا سقوط قاجاریه دکتر مرتضی اکبری )

2).طاق شیرین و فرهاد:

سکونت در شهر ایوان از قدمت زیادی برخوردار است. بر اساس اسناد تاریخی، شهرستان ایوان قبل از اسلام تحت عنوان اریومان یا ماسبندان شهرت داشته و آثار تاریخی فراوانی داشته‌است که همگی گویای قدمت آن می‌باشد. از نظر زبانی مردم شهرستان ایوان که در مجاورت استان کرمانشاه واقع شده دارای لهجه کلهری یا گورانی هستند که در استان کرمانشاه رایج می‌باشد. ضمن اینکه اکثریت مردم این شهرستان با زبان فارسی آشنایی کامل دارند و می‌توانند به زبان فارسی صحبت کنند لیکن گروه قومی فارسی زبان در سطح شهرستان وجود ندارد. از نظر جمعیت شهرستان ایوان دارای 47958نفرو 10065خانوار می‌باشد که از این تعداد 30809نفر ساکن شهر و 17149نفر ساکن روستا هستند. همچنین بعد خانوار شهرستان 76/4نفر می‌باشد و تراکم خالص جمعیتی آن 6/214نفر در هکتار می‌باشدنسبت جنسی برابر با 102نفر به عبارتی در مقابل هر 100زن 102نفر مرد وجود داشته‌است.و نسبت سنی جمعیت از 0تا 65سال و بیشتر آن در نقاط شهری30809 و در نقاط روستایی 18591نفر می‌باشدو بیشترین گروه سنی بین64-15سال قرار دارد. بررسی آمارها نشان می‌دهد که در سال 1375درصد باسوادی در گروه سنی 6تا10ساله 63/96درصد بوده این در حال است که در سال 1385 این نسبت 4/96درصد بوده‌است 23/0درصد کاهش یافته‌است که نشاندهنده کاهش زادوولد بوده‌است. با توجه به تفاوت رشد مطلق جمعیت شهرستان ایوان با رشد طبیعی آن می‌توان گفت در مجموع مهاجرت به این شهرستان وجود داشته باشد، چنانکه مطالعه روند گذشته آن تا سال 1370مؤید این امراست ولی از سال 1370به بعد اندکی مهاجر فرستی نشان می‌دهد که بنظر می‌رسد ناشی از خروج جنگزدگان باشد به همین علت در پیش بینی جمعیت آینده شهرستان در یک حالت موازنه مهاجرتی فرض شده است(طرح جامع شهرستان،1376: 65). در آبان ماه1385، جمعیت فعال (افراد شاغل و بیکار) 74/37 درصد از جمعیت 10ساله و بیشتر شهرستان را تشکیل می‌داده انداین نسبت برای مردان وزنان به ترتیب 64/61 و 59/13درصد بوده‌است. نرخ فعالیت جمعیت 10ساله و بیش تر در نقاط شهری ، 33/38 درصد و در نقاط روستایی 71/36درصد بوده‌است . در بحث گروههای عمده فعالیت شاهدکاهش اشتغال در بخش کشاورزی و افزایش مشاغل صنعتی و خدماتی رادر شهرستان هستیم. از آنجایی که حدودنیمی از جمعیت شهرستان در نقاط روستایی زندگی می‌کنند وکشاورزی محوری ترین واساسیترین فعالیت آنان تلقی می شود کاهش اشتغال در بخش کشاورزی شهرستان جای تامل بسیاری دارد.بیانگر گرایشات زیاد جامعه روستایی به سمت مشاغل درآمدزا و زود بازده می باشد .یا اینکه اساساً بخش کشاورزی از کشش لازم برای اشتغال زایی برخوردار نیست . در هر حال کاهش مشاغل تولیدی در جامعه روستایی بیانگر علائم خوبی در اقتصاد آنان نمی باشد.بنابراین می‌بایستی دولت با سیاستهای تضمین قیمت محصولات کشاورزی، حمایتهای مالی کشاورزان درجهت تقویت توان مالی آنان درتهیه ادوات ونهاده‌ها (کود، سم و..) و سیاستهای تشویقی از سهم از کاهش سهم اشتغال در این بخش جلوگیری کند. ) منبع: سایت خبری فرهگی شهرستان ایوان www.eyvanonline.in به نقل از پایان نامه مظفری استان ایلام حدود 20133 کیلومتر مربع وسعت دارد که در حدود 2/1 درصد از مساحت کل کشور را شامل می‌شود. این استان در غرب رشته کوههای زاگرس بین 31درجه و 58 دقیقه تا 34درجه و 15 دقیقه عرض شمالی و 45 درجه و 24 دقیقه تا 48 درجه و 10 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ در گوشه غربی کشور واقع شده‌است.(نقشه شماره1-3)

استان ایلام دارای موقعیتی کوهستانی و کوهپایه‌ای است که از سمت غرب و جنوب به جلگه‌های پست و هموار (بین النهرین) و جلگه خوزستان مشرف است. در شرق استان، دره رودخانه سیمره بعنوان یک عامل طبیعی در تقسیمات سیاسی و طبیعی این استان نقش مهمی دارد.                        

استان ایلام از جنوب با استان خوزستان، از شرق با لرستان و از شمال با کرمانشاه مجاورت دارد کشور عراق در غرب این استان واقع شده‌است. رشته کوه کبیر کوه مهم ترین عامل توپوگرافی در این استان است که علاوه بر جداسازی سرشاخه‌ها و رودخانه‌های حوزه رودخانه سیمره در شرق و شاخه‌های فرعی که بطور جداگانه در غرب این رشته کوه جاری هستند و وارد کشور عراق می‌شوند، در تقسیمات کشوری این استان نقش مهمی دارد. این رشته کوه در پیش رس جریانات مرطوب غربی قرار دارد و به همراه سایر قلل و ارتفاعات استان از بارش کافی برخوردار است . به همین جهت، پوشش گیاهی خوب و بویژه بلوط- که تیپ جنگلهای زاگرس است- در این استان نمود کامل دارد. در وضع موجود، این استان شامل 8شهرستان، 21شهر، 20بخش و 40دهستان می‌باشد(مهندسین مشاورکرباس بنا، 1385 :2-1). منبع :www.eyvanonline.in سایت خبری شهرستان ایوان

جمعیت

بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت شهرستان ایوان در سال 1385 برابر با 47958 نفر بوده‌است